Postępowanie restrukturyzacyjne stworzone jest dla przedsiębiorców, którzy mają trudności ze spłatą zaciągniętych zobowiązań. Każdy tryb postępowania restrukturyzacyjnego przewiduje negocjacje z wierzycielami, których ukoronowaniem jest zawarcie układu opisującego warunki spłaty zadłużenia. Podstawową zaletą restrukturyzacji jest ochrona, jaką dłużnik zyskuje po otwarciu postępowania. Obejmuje ona m. in. ochronę przed egzekucją, zakaz wypowiadania umów kredytowych czy też zapewnienie kontynuacji kluczowych umów handlowych. Co jednak najważniejsze, w toku postępowania dłużnik uzyskuje swoistą przerwę w konieczności uiszczania zobowiązań. Z perspektywy przedsiębiorcy zainteresowanego restrukturyzacją zasadnie znaczenie ma więc, które wierzytelności zostaną nią objęte. Jako, że w praktyce zagadnienie to budzi wątpliwości, w tym artykule postaramy się je wyjaśnić.
WIERZYTELNOŚCI UKŁADOWE
Na wstępie przypomnijmy, które wierzytelności dłużnika określamy mianem wierzytelności układowych. Korzyści jakie niesie restrukturyzacja odnoszą się bowiem tylko i wyłącznie do tej grupy wierzytelności. Dla powodzenia postępowania pozostałe zobowiązania muszą być przez dłużnik spłacane w standardowym trybie.
Zgodnie z ogólną zasadą, układem objęte są wszystkie wierzytelności, które powstały przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego. Datę graniczną stanowi więc wydanie przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania. Zobowiązania, które dłużnik zaciągnął wcześniej będą wchodzić w zakres układu. Te zaś, które zostały zaciągnięte później nie korzystają z dobrodziejstw restrukturyzacji. Warto przy tym pamiętać, że data powstania wierzytelności jest czymś innym niż data jej wymagalności. Data wymagalności, a więc – w uproszczeniu – „termin płatności” zobowiązania nie ma dla objęcie wierzytelności układem większego znaczenia.
Przykład 1:
Spółka Kartonex sp. z o.o. zakupiła od swego kontrahenta spółki Texture sp. z o.o. tekturę, którą używa do produkcji opakowań. Zakup dokonany został 1 lipca 2021 r., jednak jako termin płatności wskazany został dopiero 30 lipca 2021 r. W międzyczasie, 15 lipca 2021 r. sąd wydał postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego spółki Kartonex sp. z o.o. W takiej sytuacji, pomimo iż termin płatności nastąpił dopiero po otwarciu postępowania należność na rzecz Texture sp. z o.o. będą wchodzić w zakres układu. Po otwarciu postępowania Kartonex nie musi zatem regulować tej należności.
Przykład 2:
W styczniu 2020 r. spółka Kartonex sp. z o.o. zawarła z bankiem umowę pożyczki. Łączna kwota do spłaty to 200 tyś zł płatna w 50 ratach po 4 tyś zł każda. W lipcu 2020 r. sąd wydał postanowienie o otwarciu wobec Kartonex sp. z o.o. postępowania restrukturyzacyjnego. W takiej sytuacji, pomimo że termin płatności większości rat pożyczki dopiero nadejdzie, cała należność na rzecz banku będzie wchodzić w zakres układu. Po otwarciu postępowania Kartonex nie musi zatem płacić rat pożyczki.
WIERZYTELNOŚCI POZAUKŁADOWE
Istnieją jednak wierzytelności, które pomimo powstania przed otwarciem postępowania nie są objęte układem. Dotyczy to szczególnego rodzaju wierzytelności jakimi są wierzytelności alimentacyjne oraz wypłacane przez dłużnika renty odszkodowawcze za wywołanie rozstroju zdrowia, chorobę czy śmierć. Jeśli więc orzeczenie o konieczności uiszczania przez dłużnika renty alimentacyjnej zostanie wydane przed otwarciem postępowania, po jego otwarciu należność ta w dalszym ciągu ciąży na dłużniku.
Układ nie obejmuje także wierzytelności okresowych tj. powtarzających się comiesięcznych świadczeń takich jak np. należność z tytułu najmu czy dzierżawy. Układ obejmuje jednak zaległości w płatnościach tychże należności powstałe przed otwarciem postępowania.
Przykład:
Spółka Kartonex sp. z o.o. od 2018 r. jest najemcą hali produkcyjnej. Z tego tytułu płaci czynsz najmu w wysokości 5 tyś zł miesięcznie. Na dzień 31 stycznia 2022 r. zaległości w płatnościach czynszu wynoszą 25 tyś zł. 1 lutego 2022 r. sąd wydał postanowienie o otwarciu wobec Kartonex sp. z o.o. postępowania restrukturyzacyjnego. W takiej sytuacji kwota 25 tyś zł zaległości będzie wchodzić w zakres układu. Czynsz za kolejne miesiące (po otwarciu postępowania) musi być jednak regulowany na bieżąco.
Istnieją jeszcze wierzytelności, które można określić jako warunkowo wchodzące w zakres układu. Jest to jednak materiał na osobny wpis, który wkrótce pojawi się na naszym blogu.
ZAKAZ UISZCZANIA ZOBOWIĄZAŃ OBJĘTYCH UKŁADEM
Warto dodać, że dłużnik w toku postępowania nie tylko nie musi uiszczać należności objętych układem – co wręcz nie może tego robić. Innymi słowy, regulowanie należności objętych układem jest niedopuszczalne. Powodem dla którego ustawodawca zdecydował się na tego rodzaju rozwiązanie jest przeciwdziałanie sytuacjom „wymuszania” przez wierzycieli uiszczania zobowiązań objętych układem. Gdyby jednak dłużnik uległ takimi naciskom, przekazane wierzycielowi środki będą musiały być zwrócone jako świadczenie nienależne.
