ochrona przed egzekucją
Obecnie funkcjonuje pięć różnych postępowań restrukturyzacyjnych. Mają taki sam cel – doprowadzenie do zawarcia układu pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami. Różnią się natomiast sposobami dojścia do tego celu. Różnice potrafią być przy tym naprawdę istotne. Jedną z nich jest kwestia ochrony dłużnika przed prowadzonymi egzekucjami. Praktycznie każde postępowanie restrukturyzacyjne podchodzi do tej kwestii w odmienny sposób. Ogólną zasadą jest to, że im większą ochronę przed wierzycielami uzyskuje dłużnik, tym musi się on liczyć z większą kontrolą ze strony sądu i ograniczeniami w prowadzonej działalności gospodarczej.
ochrona przed egzekucją
Umorzenie egzekucji po zawarciu układu
Wspólne dla wszystkich postepowań restrukturyzacyjnych jest to, że z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu umorzone zostają wszystkie postepowania egzekucyjne, które dotyczyły wierzytelności objętych układem. Wcześniej – w trakcie trwania postepowania są one najczęściej zawieszone. Trzeba przy tym wyraźnie zaznaczyć, że układ obejmuje nie tylko tych wierzycieli, którzy głosowali za jego przyjęciem, ale wszystkich – również tych, którzy byli przeciw lub w ogóle nie oddali głosu. Umorzenie egzekucji oznacza całkowite zakończenie tych postępowań i uchylenie wszystkich dokonanych czynności egzekucyjnych. Dodatkowo wszystkie tytuły wykonawcze czy egzekucyjne – czyli np. wyroki, na podstawie których prowadzono egzekucję – w momencie zawarcia układu tracą wykonalność z mocy samego prawa. Oznacza to, że ponowne wszczęcie egzekucji jest wykluczone.
Umorzenie nie dotyczy jednak wszystkich postępowań. Niektóre wierzytelności pozostają poza zakresem układu. Dotyczy to min., wierzytelności alimentacyjnych czy wierzytelności zabezpieczonych hipotecznie (w tym przypadku wierzyciel może wyrazić zgodę na objęcie go układem). Te wierzytelności mogą być (w zdecydowanej większości przypadków) normalnie egzekwowane bez żadnych ograniczeń.
ochrona przed egzekucją
Postępowanie o zatwierdzenie układu
W tym postępowaniu dłużnik uzyskuje najmniejszą – praktycznie żadną ochronę przed egzekucjami. Ten tryb restrukturyzacji polega na tym, że dłużnik musi samodzielnie przekonać wierzycieli do zawarcia układu i zebrać ich głosy. Pomaga mu w tym doradca restrukturyzacyjny, z którym dłużnik zawiera umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. W tracie trwania postepowania dłużnikowi nie przysługuje jakakolwiek ochrona przed prowadzonymi przeciwko niemu egzekucjami. Być może właśnie dlatego postępowanie to nie cieszy się szczególną popularnością. Pewna ochrona przysługuje dopiero w przypadku wydania przez Sąd postanowienia o zatwierdzeniu układu. Do czasu uprawomocnienia się tego postanowienia dłużnik zyskuje ochronę taką jak w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. Ma to na celu uniknięcie np. sytuacji, w której wierzyciele przeciwni układowi nie przerwaliby egzekucji.
ochrona przed egzekucją
Przyspieszone postepowanie układowe
W momencie otwarcia przyspieszonego postępowania układowego wszystkie prowadzone postępowania egzekucyjne – dotyczące wierzytelności objętych układem – ulegają automatycznemu zawieszeniu. W trakcie trwania postępowania nie można również wszczynać nowych postępowań egzekucyjnych. Zawieszenie egzekucji nie oznacza jednak uchylenia wszystkich dokonanych czynności egzekucyjnych. W mocy pozostają między innymi zajęcia komornicze – np. zajęcie rachunku bankowego. Jeżeli dłużnik chce uchylenia zajęć, to musi skierować odrębny wniosek do sędziego komisarza nadzorującego postepowanie. Sędzia uwzględni jednak wniosek wyłącznie w sytuacji, w której okaże się to niezbędne do dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa przez dłużnika. Z tego samego powodu Sędzia komisarz może również zawiesić – ale maksymalnie tylko na 3 miesiące – postepowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności, które nie są objęte układem. Jest to jednak kwestia ocenna i gwarancji nie ma. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że zawieszenie postepowań czy nawet uchylenie zajęć nie spowoduje jednak zwrotu przez komornika zatrzymanych środków – w uproszczonym postępowaniu układowym nie ma takich rozwiązań, które funkcjonują dopiero w postepowaniu układowym i sanacyjnym. Dodatkowym elementem ochrony dłużnika jest również to, że w trakcie trwania postepowania restrukturyzacyjnego wierzyciele, którzy są zabezpieczeni (np. hipotecznie) mogą prowadzić egzekucję wyłącznie z tego przedmiotu zabezpieczenia.
Postępowanie układowe
W postępowaniu układowym stosuje się te same zasady co w przyspieszonym postępowaniu układowym z pewnymi zmianami. Po pierwsze istnieje możliwość zawieszenia egzekucji oraz uchylenia zajęcia rachunku bankowego jeszcze przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego – w trybie zabezpieczenia. Jeżeli sąd zdecyduje się na taki ruch, to w celu kontroli dłużnika ustanowi dla niego tymczasowego nadzorcę. Może to zapewnić dłużnikowi niemal natychmiastową ochronę. Dodatkowo, w postępowaniu układowym wszystkie kwoty zatrzymane przez komornika, ale jeszcze nie podzielone pomiędzy wierzycieli muszą zostać zwrócone do masy układowej, czyli w praktyce – na konto dłużnika. Z tego też względu zalety postępowania układowego najbardziej docenią dłużnicy w zaawansowanym stadium egzekucji.
Postępowanie sanacyjne
Postępowanie sanacyjne jest ostatnią deską ratunku przed upadłością. W tym przypadku dłużnik traci kontrolę nad prowadzonym przedsiębiorstwem na rzecz ustanowionego zarządcy sądowego. W tym postępowaniu ochrona przed egzekucjami jest najszersza i obejmuje wszystkie postepowania skierowane do majątku dłużnika – zarówno układowe jak i pozaukładowe. W momencie otwarcia postepowania wszystkie prowadzone egzekucje zostają zawieszone i nie można już wszczynać nowych – niezależnie od tego jakich wierzytelności dotyczą. Sędzia komisarz może również uchylić wszystkie dokonane zajęcia, jeżeli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa. Wszystkie kwoty zgromadzone przez komorników przelewa się z powrotem na rachunek dłużnika. Spoza zakresu ochrony wyłączone są jedynie wierzytelności alimentacyjne oraz związane ze szkodami osobowymi.
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne
Ochrona dłużnika w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym ma nieco specyficzny charakter. Wynika to ze specyfiki samego postępowania. Dłużnik uzyskuje bowiem ochronę bez decyzji sądu, na bazie samego obwieszczenia w monitorze sądowym i gospodarczym dokonanego przez zatrudnionego przez dłużnika doradcę restrukturyzacyjnego. Ochrona jest ograniczona w czasie i trwa tylko 4 miesiące. W momencie publikacji obwieszczenia zawieszeniu ulegają wszystkie postępowania egzekucyjne – ale tylko w zakresie wierzytelności objętych układem. Nie mogą być również wszczynane nowe egzekucje. Istotnym ograniczeniem ochrony jest jednak całkowity brak możliwości uchylania dokonanych zajęć komorniczych. Z tego też względu – niezwykle popularna – uproszczona restrukturyzacja nie jest trybem, który sprawdzi się w przypadku zaawansowanych egzekucji.
