Głównym celem restrukturyzacji jest pomoc dłużnikom w uniknięciu upadłości. Prowadzić ma do tego przede wszystkim zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami. Układ jest formą zbiorowego porozumienia, które określa formę i zasady spłaty przez dłużnika zaległych zobowiązań na rzecz wierzycieli. Najczęściej wygląda to tak, że dłużnik przygotowuje i składa wierzycielom propozycje układowe, czyli możliwe dla niego warunki, na jakich może przystąpić do układu. Wskazuje w nich jeden lub nawet kilka różnych sposobów restrukturyzacji finansowej swoich zobowiązań. Wierzyciele mają czas na zapoznanie się z nimi, a następnie podejmują indywidualnie decyzje czy są zainteresowani zawarciem układu w takiej formie, czy też nie. W celu przeprowadzenia głosowania nad układem Sąd wyznacza termin tzw. zgromadzenia wierzycieli. Wierzyciele mogą głosować korespondencyjnie albo bezpośrednio na wyznaczonym zgromadzeniu. Po jego zakończeniu liczy się głosy i ustala czy układ został przyjęty czy odrzucony. Propozycje mogą podlegać negocjacjom i ulegać zmianie – aż do ostatecznego zakończenia głosowania. Bardzo częstym elementem składanych przez dłużnika propozycji jest częściowe oddłużenie – to jest umorzenie określonej części zobowiązań, tak aby dłużnik miał realną możliwość ich spłaty. Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń w tym względzie. Teoretycznie możliwe jest nawet całkowite umorzenie zobowiązań (a przynajmniej niektórych kategorii) pod warunkiem oczywiście, że spotka się to z akceptacją wierzycieli.
oddłużenie
PROPOZYCJE UKŁADOWE
Postępowanie restrukturyzacyjne w zdecydowanej większości przypadków jest prowadzone na wniosek dłużnika. Przepisy wprawdzie przewidują w niektórych przypadkach możliwość otwarcia postępowania również na wniosek innych osób, ale w praktyce należy to do rzadkości. Z tego też względu propozycje układowe również najczęściej pochodzą od dłużnika. Poza dłużnikiem takie propozycje może również złożyć nadzorca lub zarządca sądowy lub wierzyciele posiadający łącznie co najmniej 30% sumy wszystkich wierzytelności. Będzie to najczęściej miało miejsce w przypadku, w którym nie będą się oni zgadzać z propozycjami złożonymi przez dłużnika. Trzeba pamiętać, że postępowanie restrukturyzacyjne powinno kierować się nie tylko interesem dłużnika, ale również wierzycieli. Dłużnik w wyniku postępowania nie powinien uzyskać nienależnej korzyści w postaci nadmiernego oddłużenia, które nie korespondowałoby z jego sytuacją finansową. Jeżeli więc nadzorca albo wierzyciele dojdą do przekonania, że propozycje dłużnika są zbyt daleko idące i realnie jego sytuacja finansowa pozwala mu na spłatę większej części zobowiązań, to wówczas mają możliwość złożenia swoich – konkurencyjnych względem dłużnika – propozycji układowych. Jeżeli w toku jednego postepowania złożonych zostanie kilka niezależnych propozycji układowych, to wierzyciele będą głosowali nad każdymi z nich, w kolejności określonej przez Sędziego komisarza nadzorującego postępowanie.
oddłużenie
UMORZENIE ZOBOWIĄZAŃ W RESTRUKTURYZACJI
W praktyce najczęściej propozycje układowe zakładają jakiś stopień umorzenia zobowiązań. Można zaproponować wierzycielom, że w ramach układu spłaci się np. 70% należności głównych. Mogą zdarzyć się również większe redukcje – sięgające nawet 90% należności. Poza redukcją należności głównej propozycje układowe bardzo często zakładają również umorzenie odsetek i należności pobocznych – np. kosztów wcześniej przeprowadzonych postępowań sądowych. Wszystko zależy od sytuacji finansowej dłużnika oraz podejścia wierzycieli, którzy muszą to przecież zaakceptować. Wydawać by się mogło, że wierzyciele nigdy nie zgodzą się na odpuszczenie tak dużej części swoich należności, ale tego rodzaju układy są w praktyce zawierane. Należy bowiem pamiętać, że alternatywą dla układu najczęściej jest już tylko upadłość. W toku postępowania upadłościowego Syndyk wyprzedaje majątek dłużnika i uzyskane w ten sposób środki dzieli pomiędzy wierzycieli. Jeżeli jednak dłużnik nie posiada znaczącego majątku – np. opiera się na najmie i leasingach, to kwoty uzyskane z jego sprzedaży mogą być niewielkie. Trzeba również pamiętać, że sprzedaż w toku postępowania upadłościowego jest dokonywana często znacznie poniżej realnej wartości rynkowej majątku. Do tego dochodzą koszty postepowania upadłościowego, które nie są małe, a zaspokojone zostają w pierwszej kolejności. Może się więc okazać, że nawet przy istotnej redukcji zobowiązań w układzie nadal wierzyciele otrzymają więcej w wyniku jego realizacji niż w przypadku postepowania upadłościowego. Dlatego nawet propozycje zakładające mocną redukcję mogą zyskać – w określonych sytuacjach – akceptację wierzycieli.
oddłużenie
JAKICH ZOBOWIĄZAŃ NIE MOŻNA UMORZYĆ?
Propozycjami układowymi, a co za tym idzie umorzeniem mogą być objęte tylko tzw. „wierzytelności układowe”. Przepisy wyłączają bowiem pewne kategorie zobowiązań spod układu. Postępowanie restrukturyzacyjne ich w ogóle nie dotyczy, tym samym nie mogą być one objęte składanymi przez dłużnika propozycjami układowymi i muszą być spłacone w pewnej wysokości. Zgodnie z przepisami prawa restrukturyzacyjnego do wierzytelności pozaukładowych należą: wierzytelności alimentacyjne, renty z tytułu odszkodowań za szkody na osobie oraz zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, w części finansowanej przez ubezpieczonego (np. pracowników dłużnika) co do których dłużnik jest jedynie płatnikiem. Dodatkowo w odniesieniu do zobowiązań z zakresu prawa pracy oraz zobowiązań zabezpieczonych rzeczowo (np. hipotecznie) na majątku dłużnika do objęcia ich układem wymagana jest zgoda wierzyciela. W przypadku jej braku wierzytelności te również nie będą objęte postępowaniem restrukturyzacyjnym, a tym samym nie będą podlegały umorzeniu.
Przepisy prawa restrukturyzacyjnego wyłączają również możliwość nawet częściowego umorzenia składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez dłużnika, jako pracodawcę, własnych składek oraz innych zobowiązań wobec Zakładu Ubezpieczeń, które mogą być objęte układem. Zgodnie z art. 160 prawa restrukturyzacyjnego w odniesieniu do tych zobowiązań restrukturyzacja może polegać wyłącznie na rozłożeniu na raty albo odroczeniu terminu ich płatności.
oddłużenie
UKŁAD SZANSĄ NA ODDŁUŻENIE
Postępowanie restrukturyzacyjne stwarza więc dłużnikowi realną szansę na skuteczne oddłużenie. Redukcje zobowiązań bywają znaczne, ale należy pamiętać, że ich poziom powinien zależeć od faktycznych możliwości płatniczych dłużnika. Wierzyciele najczęściej są nieufni i niezbyt pozytywnie nastawieni do umarzania znacznej części ich wierzytelności. Dłużnik wraz z ustanowionym nadzorcą muszą ich przekonać przede wszystkim do tego, że zawarcie układu leży również w ich interesie. Dlatego też propozycje układowe powinny być wyważone, rozsądne i oparte na realnych prognozach finansowych. Odrzucenie układu w głosowaniu przez wierzycieli niweczy szanse na udaną restrukturyzację i ocalenie firmy przez dłużnika.
