doradca restrukturyzacyjny
W 2016 roku miała miejsce duża reforma prawa upadłościowego, w ramach której wprowadzono wiele zmian. Cieszące się znikomą popularnością postępowanie naprawcze zostało usunięte i zastąpione przez nowe uregulowania o postępowaniach restrukturyzacyjnych, które zostały przeniesione do odrębnej ustawy. Ustawa „prawo upadłościowe i naprawcze” została zastąpiona przez dwie odrębne ustawy: „prawo upadłościowe” i „prawo restrukturyzacyjne”. Dodatkowo w samych przepisach zaszły dość istotne zmiany. Wprowadzono między innymi „upadłość konsumencką”. W związku z tak poważnymi zmianami prawa, zachodziła również konieczność dokonania zmian w kompetencjach i zakresie działania dotychczasowych syndyków, aby były lepiej dostosowane do nowych potrzeb i możliwości. W ten sposób powstał nowy zawód prawniczy „doradca restrukturyzacyjny”.
Syndyk stał się doradcą restrukturyzacyjnym
Jednocześnie z nowelizacją prawa upadłościowego i naprawczego połączonej z wejściem w życie ustawy prawo restrukturyzacyjne dokonała się jeszcze jedna istotna zmiana. W dniu 1 stycznia 2016r. znowelizowano również ustawę o licencji syndyka, która zmieniła nazwę na ustawę o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. W tym samym momencie wszyscy dotychczasowi syndycy stali się automatycznie doradcami restrukturyzacyjnymi. Nie tylko jednak nazwa uległa zmianie, ale również kompetencje i uprawnienia.
Syndyk 2.0
Pod rządami poprzednich przepisów syndycy byli powoływani na zlecenie sądu do pełnienia swoich funkcji w postępowaniach upadłościowych. Zostało to utrzymane i nawet nazwa nie uległa zmianie. W postepowaniach upadłościowych sąd może powołać do pełnienia funkcji syndyka wyłącznie podmiot, który posiada licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Podmiot – bo obecnie funkcję syndyka mogą pełnić nie tylko osoby fizyczne, ale również spółki. Warunkiem jest, aby wszystkie osoby zarządzające posiadały licencje doradców. Zmianie – poszerzeniu – uległy również kompetencje syndyków, którzy zyskali większy stopień samodzielności. W szczególności w sprawach tzw. „upadłości konsumenckich”, które są obecnie prowadzone praktycznie samodzielnie przez syndyków z bardzo ograniczonym udziałem Sądu.
Czyli w postępowaniu upadłościowym nadal występuje syndyk – ale jako określenie funkcji, a nie zawodu, który zmienił nazwę na doradcę restrukturyzacyjnego i zyskał nowe kompetencje.
Doradca w restrukturyzacji
Poza funkcją syndyka w postepowaniach upadłościowych, doradcy restrukturyzacyjni mogą zostać również powołani przez sąd do pełnienia funkcji w postepowaniach restrukturyzacyjnych. Sąd może zlecić doradcy restrukturyzacyjnemu funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy sądowego – w zależności od przyjętego trybu restrukturyzacji. Rola doradców restrukturyzacyjnych w tych postepowaniach różni się od roli syndyka w postepowaniu upadłościowym. W postępowaniach restrukturyzacyjnych głównym celem jest ochrona dłużnika przed upadłością i umożliwienie mu kontynuowania działalności. Doradca restrukturyzacyjny ma w tym postepowaniu całkowicie inne zadania niż syndyk. Jego zadaniem jest współpraca, doradzanie, analizowanie i pomaganie dłużnikowi a nie wyprzedaż jego majątku. Restrukturyzacja wymaga dobrej współpracy doradcy restrukturyzacyjnego z dłużnikiem.
Działalność komercyjna
Całkowitą nowością jest umożliwienie doradcom restrukturyzacyjnym prowadzenia działalności gospodarczej również na zasadach komercyjnych. Działalność może być wykonywana zarówno w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jak i spółki. Doradcy restrukturyzacyjni, poza pełnieniem różnych funkcji na zlecenie sądu mogą również świadczyć usługi na rzecz osób prywatnych. Doradcy mogą więc świadczyć usługi doradztwa restrukturyzacyjnego, które obejmują udzielanie porad, opinii i wyjaśnień oraz świadczenie innych usług z zakresu upadłości i restrukturyzacji na rzecz podmiotów prywatnych. Doradcy mogą przygotowywać wnioski o otwarcie postępowań restrukturyzacyjnych czy upadłościowych oraz występować w tych postępowaniach w roli pełnomocnika z wyboru – w tym również dla wierzycieli.
Doradcy restrukturyzacyjni mogą również zostać wybrani przez dłużników na funkcję nadzorcy układu w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym czy postepowaniu o zatwierdzenie układu. Doradca zawiera wówczas z dłużnikiem umowę o sprawowanie nadzoru nad postępowaniem, gdzie określa się zasady współpracy w tym między innymi wynagrodzenie doradcy. Dłużnik więc może wybrać doradcę do przeprowadzenia mu postepowania, podobnie jak wybiera się adwokata lub radcę prawnego do prowadzenia sprawy, a nie być zdanym na arbitralną decyzję sądu. Podkreślić przy tym należy, że w postepowaniu tym doradcy restrukturyzacyjni zachowują swoją niezależność.
Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny
W 2019r. wprowadzono dodatkowo instytucję kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Ten tytuł przysługuje doradcom posiadającym największe doświadczenie, którzy przeprowadzili już skutecznie odpowiednią ilość postępowań upadłościowych lub postępowań restrukturyzacyjnych. Jest on przyznawany przez Ministra Sprawiedliwości w drodze decyzji. Tylko osoby posiadające tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego mogą być powoływane przez Sąd do pełnienia funkcji syndyka, nadzorcy czy zarządcy sądowego w najbardziej skomplikowanych postepowaniach – prowadzonych wobec dużych przedsiębiorców (250 pracowników, 50 mln Euro obrotów lub 43 mln Euro sumy aktywów bilansu) czy przedsiębiorców mających szczególne znaczenie dla gospodarki lub obronności kraju. Najtrudniejsze sprawy mają więc trafiać do najbardziej doświadczonych doradców.
Podsumowanie
Istotna modyfikacja przepisów w zakresie upadłości i restrukturyzacji spowodowała konieczność zmiany zakresu i zasad działania dotychczasowych syndyków. Wiązało się to przede wszystkim z wprowadzeniem postępowań restrukturyzacyjnych, których głównym celem jest ochrona dłużników przed upadłością. W tych postępowaniach rola „syndyków” jest zupełnie inna i polega na pomocy i doradztwie, a nie likwidacji majątku. Dotychczasowe uprawnienia syndyków znacznie rozszerzono umożliwiając im świadczenia usług doradczych i pomocy prawnej również na rzecz podmiotów prywatnych. Utworzono w ten sposób nowy, pełnoprawny zawód prawniczy – doradcy restrukturyzacyjnego.
