sanacja
Postępowanie sanacyjne jest trybem restrukturyzacji dedykowanym najtrudniejszym przypadkom. Z jednej strony zapewnia ono dłużnikowi największą ochronę, ale z drugiej oznacza też poważną ingerencję w prowadzone przez niego przedsiębiorstwo. Można powiedzieć, że jest to ostatnia szansa przed upadłością. Zresztą postępowanie sanacyjne stanowi swoistą hybrydę prawa restrukturyzacyjnego z upadłościowym. Z jednej więc strony głównym celem jest uniknięcie upadłości dłużnika i doprowadzenie do zawarcia przez niego układu z wierzycielami. W toku postepowania zarządca sporządzana plan restrukturyzacyjny określający konieczne do poprawy sytuacji finansowej dłużnika działania a wierzyciele w drodze głosowania decydują o zawarciu układu z dłużnikiem. Z drugiej natomiast strony dłużnik traci kontrolę nad swoim przedsiębiorstwem. Władzę przejmuje ustanowiony przez Sąd zarządca, który dodatkowo cieszy się bardzo szerokimi kompetencjami, w wielu miejscach podobnymi do tych, jakie ma syndyk w postępowaniu upadłościowym.
sanacja
Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego
W postepowaniach restrukturyzacyjnych obowiązuje ogólna zasada, zgodnie z którą wniosek o otwarcie postępowania może pochodzić wyłącznie od dłużnika. Restrukturyzacja – czyli poprawa funkcjonowania firmy wymaga bowiem inicjatywy i woli samego dłużnika. W postępowaniu sanacyjnym zasada ta doznaje ograniczenia, jeżeli chodzi o osoby prawne. W przypadku, w którym niewypłacalny dłużnik jest osobą prawną wniosek o otwarcie sanacji może złożyć również jego wierzyciel osobisty. Taki wniosek może również złożyć ustanowiony przez sąd kurator. Przyznanie uprawnienia do składania wniosków innym – poza samym dłużnikiem – osobom wynika na pewno z faktu, że w sanacji dłużnik traci zarząd i jego aktywny udział w postepowaniu nie jest konieczny. Może być ono więc przeprowadzone nie tylko, że bez udziału dłużnika, ale nawet wbrew jego woli.
sanacja
Ochrona dłużnika już od złożenia wniosku
W sanacji istnieje możliwość objęcia dłużnika ochroną przed wierzycielami jeszcze przed rozpatrzeniem przez Sąd złożonego wniosku. Tytułem zabezpieczenia Sąd może zawiesić wszystkie prowadzone przeciwko dłużnikowi postepowania egzekucyjne. Kwestia ta nie jest jednoznaczna, ale w doktrynie wskazuje się również na możliwość uchylania przez sąd dokonanych zajęć. Dłużnik może więc uzyskać niemal natychmiastową ochronę, co często może okazać się bardzo wskazane, zważywszy na to, że po sanację sięgają przedsiębiorcy w bardzo trudnej sytuacji finansowej.
sanacja
Dłużnik traci kontrolę nad przedsiębiorstwem…
Po otwarciu postepowania sanacyjnego dłużnik automatycznie traci prawo zarządu swoim przedsiębiorstwem. Wszystkie czynności dokonane przez dłużnika pod tej dacie są nieważne. Zarząd przejmuje ustanowiony przez Sąd zarządca. W nadzwyczajnych sytuacjach sąd może pozostawić dłużnikowi prawo do dalszego zarządu, ale należy to raczej do rzadkości i często nie odnosi się do całego przedsiębiorstwa lecz jego części. Może to być uzasadnione na przykład wiedzą dłużnika, jego doświadczeniem czy posiadanym know – how.
Ponadto po otwarciu postepowania dłużnik ma jeszcze obowiązek wydać zarządcy cały majątek, wszystkie dokumenty dotyczące prowadzonej działalności, w tym w szczególności księgi rachunkowe. Musi również udzielić zarządcy wszystkich koniecznych wyjaśnień.
W momencie otwarcia postępowania sanacyjnego wygasają również wszystkie pełnomocnictwa i prokura – ustanowione przez dłużnika. Zarządca ma przejąć całość przedsiębiorstwa i nie może być ograniczany w swoich działaniach udzielonymi wcześniej pełnomocnictwami.
sanacja
ale zyskuje ochronę przed wierzycielami
W postępowaniu sanacyjnym dłużnik jest objęty najszerszą ochroną spośród wszystkich postepowań restrukturyzacyjnych. Przede wszystkim otwarcie postepowania sanacyjnego powoduje wstrzymanie wszystkich toczących się przeciwko dłużnikowi egzekucji – niezależnie od tego jakich wierzytelności dotyczą. Jest to istotna różnica w stosunku do pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych, gdzie taką ochroną objęte są tylko takie wierzytelności, które mogą być objęte układem. Dodatkowo Sądzie komisarz może uchylić wszystkie dokonane na majątku dłużnika zajęcia. Środki zgromadzone przez komornika podlegają zwrotowi do masy sanacyjnej.
W toku postępowania dłużnik jest również objęty ochroną przed możliwością wypowiedzenia przez wierzycieli istotnych z punktu widzenia prowadzonej działalności umów – takich jak umowy najmu czy dzierżawy nieruchomości, gdzie prowadzona jest działalność, umów kredytowych oraz leasingowych. Umowy te nie mogą być wypowiedziane bez zgody sędziego komisarza.
W trakcie trwania postepowania wstrzymana jest również spłata wszystkich zaległych zobowiązań objętych układem. Dłużnik nie tylko nie musi, ale wręcz nie może spełniać takich świadczeń. W razie naruszenia tego zakazu wszelkie kwoty przekazane wierzycielom podlegają zwrotowi na zasadach przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Oznacza to wstrzymanie między innymi rat kredytowych, co w szybkim stopniu pozwala przywrócić dłużnikowi płynność finansową.
sanacja
Działania naprawcze
W przypadku postepowania sanacyjnego możliwe są najdalej posunięte działania naprawcze. Ustanowiony przez Sąd zarządca, poza sprawowaniem bieżącego zarządu nad przedsiębiorstwem dłużnika może dokonywać czynności które ingerują w samą strukturę firmy oraz prowadzonej przez nią działalności. W ramach tych uprawnień zarządca może – za zgodą sędziego komisarza – odstępować od niekorzystnych w swojej ocenie umów zawartych przez dłużnika, jeżeli nie zostały jeszcze w całości wykonane, przy czym sędzia ma obowiązek przy podejmowaniu decyzji brać również pod uwagę interes drugiej strony. Zarządca może również obniżyć pensje osobom zarządzającym przedsiębiorstwem, rozwiązywać umowy z pracownikami na takich samych zasadach jak w upadłości (skrócone okresy wypowiedzenia oraz możliwość wypowiadania umów osobom objętym ochroną przed wypowiedzeniem) oraz wyprzedawać składniki majątku dłużnika. Dodatkowo zarządca jest również autorem planu restrukturyzacyjnego, który określa konieczne do podjęcia działania sanacyjne. Część z nich jest podejmowana jeszcze w trakcie postępowania.
W postepowaniu sanacyjnym można również stwierdzić bezskuteczność czynności dokonanych przez dłużnika w terminie 1 roku przed otwarciem postępowania jeżeli dłużnik niekorzystnie rozporządził swoim majątkiem, co również jest instytucją zbliżoną do prawa upadłościowego. Zakres możliwych do podjęcia działań jest więc znacznie szerszy niż w pozostałych postepowaniach restrukturyzacyjnych.
sanacja
Podsumowanie
Postępowanie sanacyjne pozostaje klasycznym postepowaniem restrukturyzacyjnym. Głównym jego celem jest uzdrowienie przedsiębiorstwa dłużnika i doprowadzenie do zawarcia układu między dłużnikiem a wierzycielami. Postępowanie to gwarantuje największy zakres ochrony, ale też oznacza największą ingerencję w zasady prowadzonej przez dłużnika działalności. Dodatkowo te wszystkie działania i zmiany są dokonywane bez aktywnego udziału dłużnika, który w momencie otwarcia postepowania traci zarząd nad swoim przedsiębiorstwem. Z tego też względu postepowanie sanacyjne może być traktowane jako ostatnia deska ratunku przed upadłością
